مقدمه

آجر نما یکی از پرکاربردترین و زیباترین مصالح ساختمانی در معماری ایرانی و مدرن است. این نوع آجر علاوه بر نقش سازه‌ای، جنبه‌ی زیبایی‌شناختی نیز دارد و ظاهر ساختمان را چشم‌نواز و ماندگار می‌کند.
اما برای حفظ این زیبایی در طول زمان، نگهداری صحیح و تمیزکاری اصولی آجر نما اهمیت بسیار زیادی دارد. در غیر این صورت، آجر به‌مرور در اثر آلودگی هوا، باران‌های اسیدی یا رشد جلبک و قارچ، جلوه‌ی اولیه خود را از دست می‌دهد.

۱. اهمیت نگهداری آجر نما

آجرهای نما در معرض شرایط محیطی مختلفی مانند باران، باد، گردوغبار، آلودگی صنعتی و تابش مستقیم آفتاب قرار دارند. این عوامل می‌توانند باعث تغییر رنگ، پوسته شدن، سفیدک (شوره‌زدگی) یا حتی ترک‌های سطحی شوند.

بنابراین، نگهداری دوره‌ای آجر نما نه‌تنها به حفظ زیبایی ظاهری کمک می‌کند، بلکه از کاهش دوام و عمر مفید بنا جلوگیری می‌نماید.

۲. عوامل آسیب‌زا برای آجر نما

پیش از بررسی روش‌های نگهداری، باید عوامل اصلی تخریب آجر را شناخت:

• رطوبت زیاد و نفوذ آب (به‌ویژه از درزها و بندکشی‌ها)
• آلودگی هوا و دود وسایل نقلیه
• باران اسیدی و تابش شدید خورشید
• شوره‌زدگی (نمک‌های محلول در آب)
• رشد خزه، قارچ یا جلبک در مناطق مرطوب

با شناخت این عوامل، می‌توان اقدامات پیشگیرانه‌ی مؤثری انجام داد.

۳. روش‌های نگهداری آجر نما

🔸 الف) بررسی و ترمیم دوره‌ای

• هر ۶ تا ۱۲ ماه یک‌بار، نما باید از نظر ترک‌ها، بندکشی‌ها و جداشدگی آجرها بررسی شود.
• در صورت مشاهده‌ی خرابی یا شل شدن آجرها، باید بلافاصله ترمیم بندکشی انجام شود تا از نفوذ رطوبت جلوگیری گردد.

🔸 ب) آب‌بندی و پوشش محافظ

• استفاده از رزین‌ها یا محلول‌های سیلیکونی نفوذی باعث می‌شود سطح آجر در برابر آب و آلودگی مقاوم شود.
• این پوشش‌ها باید بی‌رنگ و تنفس‌پذیر باشند تا مانع خروج بخار آب از داخل دیوار نشوند.

🔸 ج) جلوگیری از شوره‌زدگی

• در هنگام ساخت، استفاده از ملات مناسب و آجر خشک و تمیز بسیار مهم است.
• پس از اجرا، در صورت بروز شوره، باید از روش‌های شیمیایی یا مکانیکی برای پاک‌سازی استفاده کرد (که در ادامه توضیح داده می‌شود).

۴. روش‌های تمیزکاری آجر نما

🔸 الف) تمیزکاری با آب و برس نرم

برای آلودگی‌های سطحی (گردوغبار، دوده سبک)، استفاده از آب تمیز و برس نرم پلاستیکی بهترین گزینه است.
نباید از برس سیمی یا فشار زیاد استفاده کرد، زیرا باعث خراش یا تخریب سطح آجر می‌شود.

🔸 ب) استفاده از مواد شوینده‌ی ملایم

در صورت وجود چربی یا دوده‌ی سنگین، می‌توان از محلول رقیق‌شده‌ی مواد شوینده‌ی خنثی (pH بین ۶ تا ۸) استفاده کرد.
پس از شست‌وشو باید سطح آجر با آب خالص شسته شود تا باقی‌مانده‌ی مواد شیمیایی روی آن نماند.

🔸 ج) تمیزکاری شوره (سفیدک)

شوره‌زدگی معمولاً به‌صورت لکه‌های سفیدرنگ بر سطح آجر ظاهر می‌شود.
برای رفع آن:

• ابتدا سطح خشک را با برس نرم خشک تمیز کنید.
• اگر اثر باقی ماند، از محلول سرکه رقیق (یک پیمانه سرکه در ۵ پیمانه آب) استفاده نمایید.
• پس از تمیزکاری، سطح را با آب تمیز شسته و خشک کنید.

🔸 د) استفاده از دستگاه واترجت

در نماهای بزرگ یا آلودگی‌های شدید، می‌توان از دستگاه واترجت (شست‌وشوی پرفشار) استفاده کرد.
البته فشار آب باید کنترل‌شده باشد تا به بندکشی‌ها و سطح آجر آسیب نرساند.۵. نکات مهم در نگهداری طولانی‌مدت

• از مواد اسیدی قوی یا سفیدکننده‌ها برای تمیزکاری استفاده نکنید.
• هر دو سال یک‌بار، پوشش محافظ آجر (رزین یا سیلیکون) تجدید شود.
• در مناطق بارانی، کنترل زهکشی و آبروهای پشت‌بام بسیار مهم است تا رطوبت به دیوار نرسد.
• در صورت رشد خزه یا کپک، ابتدا سطح خشک شود، سپس با محلول ضدقارچ ملایم تمیز گردد.

نتیجه‌گیری

نگهداری و تمیزکاری آجر نما نه‌تنها باعث افزایش عمر و دوام ساختمان می‌شود، بلکه جلوه‌ی زیبای آن را برای سال‌ها حفظ می‌کند.
اجرای دوره‌ای عملیات شست‌وشو، ترمیم بندکشی، و استفاده از پوشش‌های محافظ می‌تواند از بروز مشکلاتی مانند شوره‌زدگی و تغییر رنگ جلوگیری کند.